O Big Data e a tecnoloxía innovadora para o desenvolvemento de fármacos protagonizan os Premios de Transferencia de Tecnoloxía en Galicia

O certame, que vén de facer pública a resolución do xurado, está promovido pola Real Academia Galega de Ciencias (RAGC), coa colaboración da Axencia Galega de Innovación (GAIN) da Xunta, para recoñecer as mellores prácticas de transferencia de coñecemento procedente dos organismos de investigación ao tecido produtivo. Os galardóns serán entregados nunha cerimonia que terá lugar proximamente en Santiago de Compostela.

Na categoría de pemes, o premio ao mellor caso de éxito empresarial de transferencia de tecnoloxía, dotado con 12.000 euros, correspóndelle a Insitu Enxeñería. Esta spin-off luguesa, nacida do Grupo de Investigación en Xeotecnoloxías Aplicadas (GeoTech) da Universidade de Vigo en 2008, desenvolveu un sistema para a xestión das infraestruturas do transporte a partir de información xeorreferenciada de alta densidade e en formato tridimensional. A ferramenta resultante permítelle a empresas e administracións públicas inspeccionar, explotar e xestionar estradas, liñas de ferrocarril e aeroportos desde a oficina, a partir dos datos obtidos con múltiples sensores e que lle mostran ao usuario representacións 3D e imaxes sobre o estado da vía, a visibilidade nun determinado momento, etc.

A tecnoloxía transferida foi obxecto da tese doutoral de María Varela, actual responsable de innovación da empresa. Esta tese, defendida na Universidade de Vigo, foi a primeira do Sistema Universitario Galego distingida coa “mención industrial”, reservada a aqueles traballos de investigación que acreditan unha conexión directa de transferencia á industria.

O software de Insitu opera no ámbito do Big Data, xa que é capaz de procesar enormes volumes de datos de carácter xeoespacial capturados sobre grandes infraestruturas de transporte a partir de sensores móbiles láser e de imaxe. As técnicas Big Data permiten procesar os datos de xeito automático para ofrecérllelos aos usuarios de maneira sinxela, visual e intuitiva, co obxectivo de facilitar a toma de decisións sobre a planificación e a optimización dos recursos nas vías.

A tecnoloxía premiada fai posible unha xestión máis eficiente das vías de transporte grazas á dispoñibilidade de información fiable e de alta calidade, ademais de supoñer a redución de custos na captura e na xestión da información, así como o aumento da seguridade dos traballadores sobre o método tradicional de recollida de datos. Ademais, está a permitir a posta en marcha de proxectos innovadores en contornos urbanos, facilitando a súa xestión e aumentando a calidade dos servizos á cidadanía.

Na actualidade, o software está sendo utilizado por administracións públicas e grandes empresas españolas e fixo posible a saída de Insitu ao mercado exterior. A comercialización da tecnoloxía galardoada permitiulle á empresa quintuplicar a súa facturación e pasar de 20 a 30 traballadores no prazo de dous anos.

Máis preciso, rápido e eficiente

O premio ao mellor traballo desenvolvido por un grupo de investigación aplicada, dotado con 6.000 euros netos e unha axuda de 4.000 euros para a formación dun dos membros do equipo, recaeu no Centro Singular de Investigación en Química Biolóxica e Materiais Moleculares (CiQUS) e no Departamento de Química Física da Universidade de Santiago.

O proxecto liderado polos doutores Francisco Rivadulla e Víctor Leborán consiste no desenvolvemento dun microsensor de temperatura ultrasensible que optimiza a identificación e caracterización dos intercambios de calor propios dos procesos químicos e biolóxicos. O seu novo sensor, bautizado como ANTS, ten como principais aplicacións o desenvolvemento de novos fármacos e produtos biomédicos, xa que permite obter información moi precisa sobre procesos de interese biolóxico.

As principais vantaxes que o dispositivo premiado presenta son un tempo de resposta menor a un segundo e o seu reducido tamaño (da orde de micras), o que permite realizar múltiples probas de modo simultáneo. Ademais, a adopción da nova tecnoloxía por parte dos usuarios é sinxela. Segundo os investigadores, a extensión desta tecnoloxía ofrecería novas alternativas na caracterización rápida e fiable de moléculas de interese farmacéutico.

O proxecto levouse a cabo co financiamento do programa de proba de concepto do European Research Council (ERC) e deu lugar a unha patente internacional. Os seus promotores buscan agora asinar un contrato de transferencia entre a USC e unha compañía líder neste ámbito.

Mención especial a pescaenverde

O xurado dos Premios de Transferencia de Tecnoloxía decidiu outorgar unha mención especial na categoría de investigación aplicada ao proxecto de ecoetiqueta “pescaenverde”. O equipo formado por Gumersindo Feijoo, María Teresa Moreira, Ina Vázquez e Pedro Villanueva, do Departamento de Enxeñería Química da USC, foi distinguido polo desenvolvemento dunha ecoetiqueta que lle achega información ao consumidor sobre o impacto que os produtos pesqueiros que adquire teñen sobre o medioambiente.

A marca de garantía pescaenverde ten asociado un software que calcula a pegada de carbono de todas as actividades asociadas á captura e transporte do peixe, de maneira que as empresas do sector poden transmitir aos consumidores o perfil ambiental dos seus produtos. Tamén mide a taxa de retorno enerxético, que establece a relación entre a a cantidade de enerxía calórica subministrada polo peixe e a requirida para a súa posta en circulación ata a que chega ao consumidor.

A ecoetiqueta, patentada a nivel internacional, foi incorporada por primeira vez o pasado mes de xullo na lonxa de Portonovo, certificando a sustentabilidade dunha partida de pescada. A día de hoxe é a única ecoetiqueta específica dos produtos do mar que cuantifica o impacto no cambio climático.