Skip to main content

La Ofrenda al Apóstol y la entrega de la Medalla de Oro de Galicia a la RAG centraron los actos institucionales del Día de Galicia

Galicia celebró el 25 de Julio con la tradicional Ofrenda al Apóstol Santiago que tuvo lugar en la Catedral compostelana presidida por el arzobispo Julián Barrio. Un acto institucional que se completó con la recepción en el Pazo de Raxoi por el alcalde de Santiago y con la entrega de la Medalla de Oro de Galicia a la Real Academia Galega (RAG) en San Domingos de Bonaval.

La Ofrenda al Apóstol, celebrada en la Catedral compostelana, congregó a cientos de fieles, peregrinos y visitantes que llenaron el templo, en un acto al que asistieron numerosas personalidades, pero que contó con la ausencia de los socios del BNG en el Ejecutivo que preside Pérez Touriño, que celebraron por separado con una manifestación la festividad del Día de Galicia.

El presidente de la Xunta de Galicia, Emilio Pérez Touriño, ha pedido el apoyo del Apóstol Santiago, durante su intervención como delegado regio en la Ofrenda, que el camino de acuerdo y convivencia que los pueblos de España hallaron en la Constitución de 1978 se perpetúe sobre bases sólidas.

En su alocución, el presidente gallego también aludió a la pluralidad de España y abogó por el entendimiento y convivencia de sus pueblos, si bien tuvo también palabras de esperanza para atisbar el final del terrorismo en España. «Cuando se abre nuevo, con razonables esperanzas nuevas, la posibilidad de llevar la paz allí donde el terror se ha ensañado con nuestra convivencia, solicitamos el beneficio de vuestro Patronazgo para que los responsables de tan dificultoso proceso asuman con el máximo acierto sus responsabilidades y estén a la altura de lo que espera de ellos la gran mayoría de los españoles», suplicó el presidente al Apóstol.

En el transcurso de su intervención, se refirió también a otros de los problemas más acuciantes que afectan a la sociedad actual, como la inmigración o la violencia doméstica. En palabras de Touriño, «resulta especialmente difícil ignorar la auténtica tragedia que, por las rutas del mar, sufren esos otros caminantes para alcanzar la tierra prometida»; «peregrinos convencidos -agregó- de que, en esa tierra, existen posibilidades de desarrollo personal, de bienestar y dignidad humana inalcanzables en sus países». Además, el máximo mandatario gallego se refirió a la violencia doméstica como otro de las «tragedias cotidianas», o a lo «injusto» de las dificultades con que los jóvenes se encuentran a la hora de desarrollar todas sus potencialidades como personas independientes.

El presidente de la Xunta, que utilizó el español y el gallego en su discurso, se refirió también a la honda identidad del pueblo de Galicia, «propia y específica», pero también abierta «a la diversidad» y «a la solidaridad». «Aprendemos también que la reivindicación de las identidades históricas, culturales y nacionales, hoy amenazadas por los vientos de la globalización, es perfectamente compatible con la defensa de los valores y principios que consagran la igualdad básica de la condición humana», subrayó.

En su homilía de respuesta a la Ofrenda, el arzobispo de Santiago de Compostela, Julián Barrio, destacó el papel cristiano de la familia. Barrio recordó las últimas palabras del Papa en su reciente viaje a Valencia, en el sentido de que la familia «es la primera escuela de valores sociales, y lugar del primer anuncio de la fe para los hijos a cuyos padres asiste el derecho primario e insustituible a educarles conforme a sus propios principios morales y religiosos». El arzobispo de Compostela, que al igual que el presidente de la Xunta hizo uso de las dos lenguas, aludió también a los cambios «amplios y profundos» de la sociedad actual, lo que a su entender «hacen cada vez más urgente la tarea evangelizadora de la Iglesia».

Recepción en Raxoi

Concluida la celebración religiosa en la Catedral de Santiago, las autoridades abandonaron el templo por el Pórtico de la Gloria y cruzaron la Plaza del Obradoiro para desplazarse hasta el Consistorio compostelano. Allí, el presidente de la Xunta, que actuó por primera vez como delegado regio, firmó en el Libro de Honor de la ciudad y a continuación realizó una breve intervención ante las autoridades en el Salón Noble del Ayuntamiento.

En ella, el máximo mandatario gallego expresó el orgullo que sentía al haber representado al Rey Juan Carlos en la Ofrenda al Apóstol y afirmó que trasladará al monarca la «confianza» y «felicidad» del pueblo gallego. El presidente de la Xunta abogó en su ofrenda a Santiago por la convivencia de los pueblos de España y le pidió ayuda para el fin del terrorismo.

Nota de prensa remitida por el Gabinete de Comunicación de la Xunta de Galicia:

O titular do Goberno galego, Emilio Pérez Touriño, exerceu como delegado rexio na cerimonia eclesiástica oficiada na Catedral de Santiago de Compostela con motivo da celebración do Día do Apóstolo. Na ofrenda, o presidente galego apostou porque Galicia “erga a vista cara ao horizonte para abrir novos camiños de progreso e benestar”. O presidente galego avogou por construír esta Galicia “co concurso de todos”. “Aspiramos a xerar unha forza centrípeta que non deixe a ninguén fóra desa casa colectiva que chamamos Galicia”, destacou.

Nesta casa “en permanente construción” deben, segundo destacou o presidente da Xunta, recoñecerse “todos os galegos e galegas”, débena sentir como “propia”, “aberta”, “hospitalaria” e “solidaria coas que habitan os demais españois” . Unicamente deste xeito “seremos dignos da confianza que, como xestores dos asuntos públicos depositaron en nós as nosas xentes”, engadiu o titular da Xunta.

Na súa intervención, Emilio Pérez Touriño destacou que “a reivindicación das identidades históricas, culturais e nacionais, hoxe ameazadas polos ventos uniformizadores da globalización, é perfectamente compatible coa defensa dos valores e principios que consagran a igualdade básica da condición humana”. Neste sentido, manifestou ante o santo que a vontade dos galegos de “atopar a síntese fecunda entre o recoñecemento e protección da diversidade que enriquece, e os mandados da ética universal que proclama a semellanza fundamental que recolleu a Declaración dos Dereitos do Home.

Ante o Apóstolo, o presidente da Xunta manifestou a súa fe na educación e na capacidade da mocidade galega para que os valores específicos de cada cultura sexan compartidos, así como os valores “básicos e vinculantes que garantan a convivencia civilizada dos individuos e dos pobos”.

Pérez Touriño dedicou un apartado específico da ofrenda á loita contra o terrorismo: “Cando se abre de novo, con razoables esperanzas novas, a posibilidade de levar a paz alí onde o terror se ensañou coa nosa convivencia, solicitamos de forma moi especial o beneficio do voso Patronazgo para que todos os responsables de tan dificultoso proceso asuman co máximo acerto as súas responsabilidades e estean á altura do que espera deles a gran maioría dos españois”.

O presidente puxo á Unión Europea como exemplo dos logros do diálogo entre os pobos, e considerou que o acadado “énchenos de optimismo”, posto que “os avós que combateron con saña en bandos contrarios ven hoxe con ledicia como os seus netos fan xa da Europa dos pobos, das linguas e das culturas o escenario pacífico das súas existencias”.

O xefe do Executivo fixo posteriormente un chamamento a “non quedar mudos e pasivos” ante situacións de marxinación, desigualdade e exclusión social que aínda perviven. Mencionou de forma específica os casos de violencia doméstica, “que se ceba cruelmente nas mulleres e nos nenos”, así como as dificultades dos mozos fronte ao paro, ou a “desatención desagradecida” de moitas persoas maiores.

Neste apartado, o presidente fixo unha mención especial ao drama da emigración. Tras facer un paralelismo co Camiño de Santiago, no que a chegada á capital galega significa para o peregrino “o consolo espiritual da gran perdonanza”, destacou que non pode ser ignorada “a auténtica traxedia que, polas rutas do mar, día a día, sofren eses outros camiñantes que non dubidan en poñer en risco as súas vidas para acadar a terra prometida do primeiro mundo”.

“Europa non pode deixar no olvido a realidade de todo un continente coma o africano, no que historicamente tivo intervencións de indubidable transcendencia”, recordou. Ao seu ver, “o respecto pola dignidade humana dos emigrantes que abandonaron as súas patrias á desesperada, en oleadas que superan todas as previsións razoables de integración laboral e civil nos pretendidos países de acollida, ten que complementarse coa comprensión solidaria das súas motivacións por parte da opinión pública, coa reconsideración dean claves máis xustas das relacións económicas internacionais e coa efectividade de políticas activas para a cooperación no desenvolvemento”.

De feito, Pérez Touriño recordou o pasado emigrante de Galicia, fornecedor dunha identidade de país “aberta de par en par” a “todos os pobos do mundo, á diversidade de tons e acentos culturais, á solidariedade con aqueles que sofren necesidade ou inxustiza en todos os recantos do planeta”. “Esa epopeia da Galicia peregrina constituíu unha impagable lección de universalidade. Aprendemos nese duro libro que os outros son coma nós, porque o emigrante e o inmigrante son a mesma persoa ollada desde distinta perspectiva”, puntualizou.

Asemade, o presidente galego pediu ao Apóstolo Santiago polo correcto exercicio das súas funcións á fronte do Goberno da Xunta: “Que nunca, no exercicio das miñas funcións, deixe de responder ao que son as necesidades e aspiracións reais do pobo ao que sirvo”, pregou.


Intervención del presidente de la Xunta de Galicia en la Ofrenda al Apóstol Santiago:

Señor Santiago:

Me corresponde el honor de presentar, en nombre de Su Majestad El Rey, la ofrenda tradicional que el Reino de España os hace en agradecimiento por vuestro Patronato. De él se benefician todas las comunidades autónomas que constituyen nuestro Estado, pero es vivido con especial intensidad todos los 25 de julio por una Galicia que se siente doblemente en fiesta.

Esta feliz circunstancia habla por sí sola de la suma inagotable de coincidencias, de encuentros, de empresas y de sueños solidarios, de grandes éxitos y de dolorosos fracasos que jalonan la historia compartida por los pueblos de España. Una realidad institucional que fue de las primeras en constituirse como tal entre todas las naciones de Europa.

Un recorrido por la piel de nuestra historia, muchas veces convulsa y desgarrada, nos permite también reconfortarnos en la valoración de cuántos esfuerzos comunes, de cuántos logros y complicidades integran la materia prima de la que estamos hechos, de lo que somos hoy para nosotros mismos y para el concierto mundial de las naciones. De cómo tantas y tantas veces España fue, como quería el poeta Rafael Alberti, un espacio de esperanza donde entendernos sin destrozarnos, donde sentarnos y conversar.

Esta ofrenda, Señor, que tiene su origen en 1643, habla de la continuidad de un proyecto común que en cada momento histórico, para ser duradero, ha tenido, tiene y tendrá que acomodarse a las circunstancias mudables propias de los aconteceres humanos. El conocimiento de nuestra Historia nos advierte de los errores que no deben nunca más ser cometidos, y nos enseña que nunca se ha de declinar en el esfuerzo constante de poner en valor todo aquello que nos une, que es mucho, y obviar lo que podría separarnos.

La fuerza que proporciona la unión debe ser constantemente cultivada mediante el diálogo y el encuentro, pues se trata de un tesoro imprescindible para la convivencia y el progreso de los pueblos.

Un tesoro que se corresponde con los valores supremos de la libertad, la solidaridad y el reconocimiento escrupuloso de la igualdad de todas las personas, de todos los ciudadanos.

A lo largo de estos tres siglos y medio, los oferentes os han solicitado ayuda por múltiples motivos y en muy diferentes circunstancias. Hagámoslo hoy para que el camino de acuerdo y convivencia que los pueblos de España hallaron en el gran pacto constitucional de 1978, hito inaugural de uno de los períodos más benéficos de nuestra Historia común, se prolongue sobre bases sólidas, de acuerdo con las peculiaridades del nuevo siglo, de la nueva sociedad y de un mundo cada vez más complejo pero más empequeñecido también.

Igualmente, quienes me han precedido en la representación de su Majestad el Rey como oferentes, y el propio Jefe del Estado cuando, muy frecuentemente, ha presentado él mismo la ofrenda nacional a Santiago Apóstol, han aprovechado esta ceremonia de singular emoción, solemnidad y trascendencia para confiaros nuestras preocupaciones más acuciantes, aquellas que eran sentidas, en cada momento, como tales por la gran mayoría de los españoles.

Su mero enunciado ante vuestro altar representaba para todos ellos el noble gesto de reconocer como propias situaciones indeseables, de manifestar públicamente una actitud opuesta a la del autoengaño, a la de quitarle importancia a realidades amenazadoras para nuestro futuro, o, incluso, a la falacia de mirar hacia otra parte.

Ya van siendo muchos los años, en este día a Vos dedicado, que escucháis la denuncia del terrorismo como una de las lacras que soporta la Humanidad en estos tiempos difíciles y que ha clavado también sus garras inmisericordes en el cuerpo de España.

Hemos asistido con insoportable frecuencia, durante lustros enteros, al quimérico intento de lograr determinados objetivos políticos mediante el ejercicio reiterado de la violencia, la extorsión y el terror. Y hemos contemplado, sobrecogidos, el drama de víctimas inocentes, nuestros hermanos, que han llegado incluso a perder el supremo bien de su propia vida por la decisión ciega de los terroristas.

Cuando se abre de nuevo, con razonables esperanzas nuevas, la posibilidad de llevar la paz allí donde el terror se ha ensañado con nuestra convivencia, solicitamos de forma muy especial el beneficio de vuestro Patronazgo para que todos los responsables de tan dificultoso proceso asuman con el máximo acierto sus responsabilidades y estén a la altura de lo que espera de ellos la gran mayoría de los españoles.

La Historia, siempre la Historia, cuyos ecos resuenan con extraña nitidez bajo las bóvedas de este admirable recinto catedralicio, nos muestra, junto al empecinamiento en el error, la superación casi milagrosa de conflictos inveterados.

En Santiago de Compostela, el finisterre de una Europa percibida también desde la Edad Media como una gran unidad de diversidades, es imposible sustraerse al gran atractivo que atesoran empresas hasta hace no mucho casi por completo utópicas.

¿Cómo pensar sesenta años atrás, cuando nuestro continente sufría los desastres de otra contienda civil que llegó a convertirse en guerra mundial, que veinticinco países europeos llegarían a formar parte de una unión fundamentada en la paz, el respeto mutuo, la solidaridad y el afianzamiento de valores comunes?

Bien es cierto que el proyecto europeo no está todavía rematado y que está atravesando turbulencias de las que cabe esperar, sin embargo, el fruto de su fortalecimiento. Pero lo ya logrado nos llena de optimismo, y los abuelos que combatieron con saña en bandos contrarios ven hoy con alegría cómo sus nietos hacen ya de la Europa de los pueblos, de las lenguas y de las culturas el escenario pacífico de sus existencias.

Con el paso de los siglos, Vos mismo, Señor Santiago, habéis ampliado y trascendido vuestra significación, en gran parte por el enriquecimiento que se hizo sobre vuestra imagen desde el continente americano. Allí, vuestra huella va desde el Santiago de las Coras en California y el cubano Santiago de las Vegas hasta el chileno Cabo Santiago o el Santiago del Estero argentino.

América nos devolvió un Santiago asumido como propio más allá de los confines de Galicia, de España y de Europa, haciendo cierta la promesa de que al final del camino está el encuentro con nosotros mismos en la imagen reflejada del Otro.

Señor Santiago: Como responsable de tareas de gobierno que me han sido encomendadas por decisión ciudadana quisiera exponer ante Vos, en voz alta, una de mis más íntimas preocupaciones: que nunca, en el ejercicio de mis funciones, deje de responder a lo que son las necesidades y aspiraciones reales del pueblo al que sirvo.

Existe, bien es cierto, el peligro de que por ensimismamiento, falta de proximidad a la realidad de las cosas o una mala interpretación de los mensajes que día a día la sociedad civil emite por múltiples cauces, quienes ejercemos los poderes ejecutivos de nuestra democracia nos alejemos de aquello que la ciudadanía espera de nosotros, convirtiendo en cuestiones falsamente sustantivas lo que en realidad carece de relevancia.

Lo que indefectiblemente siempre tiene importancia es lo que toca a la vida espiritual y material de las personas. Aquello que les permite llevar adelante con toda dignidad sus proyectos personales y ejercer sus legítimas opciones individuales en libertad, con el amparo de todos los instrumentos de que dispone a tal fin el Estado de Derecho.

Podemos sentirnos satisfechos de los avances materiales y sociales en los decenios marcados por la impronta benemérita de nuestra actual Constitución.

Sin embargo, no podemos ignorar las situaciones de marginación, desigualdad y exclusión social que todavía perviven. Situaciones que en muchos casos son doblemente sangrantes, al persistir en una sociedad que ha permitido a muchos de sus ciudadanos ver culminados sus esfuerzos personales de trabajo y superación con un razonable bienestar.

Y no podemos quedar mudos y pasivos ante tragedias cotidianas como la violencia doméstica, que se ceba cruelmente en las mujeres y los niños. Tampoco ante lo injusto de las dificultades, a veces insuperables, con que los jóvenes se encuentran a la hora de desarrollar todas su potencialidades como personas independientes, pese a sus esfuerzos por prepararse con el fin de ser útiles a la sociedad.

Ni ante la desatención desagradecida con la que personas mayores, que ya no pueden valerse por sí mismas después de toda una vida activa de servicio, se encuentran en el momento en que más necesitan reconocimiento y apoyo.

Santiago de Compostela constituye la desembocadura de un largo camino en el que, siglo a siglo, los peregrinos encontraban el descanso de sus cuerpos y el consuelo espiritual de la “gran perdonanza”.

Por eso resulta especialmente difícil ignorar la auténtica tragedia que, por las rutas del mar, día a día, sufren esos otros caminantes que no dudan en poner en riesgo sus vidas para alcanzar la tierra prometida del primer mundo. Peregrinos convencidos de que, en esa tierra prometida, existen las posibilidades de desarrollo personal, de bienestar y dignidad humana que en sus respectivos países son inalcanzables.

Europa no puede dejar en el olvido la realidad de todo un continente como el africano, en el que históricamente ha tenido intervenciones de indudable trascendencia.

El respeto a la dignidad humana de los emigrantes que han abandonado sus patrias a la desesperada, en oleadas que superan todas las previsiones razonables de integración laboral y civil en los pretendidos países de acogida, ha de complementarse con la comprensión solidaria de sus motivaciones por parte de la opinión pública, con la reconsideración en claves más justas de las relaciones económicas internacionales y con la efectividad de políticas activas para la cooperación en el desarrollo.

Señor Sant-Iago:

Galicia, que da vosa man entrou a formar parte do miolo constitutivo de Europa, e Santiago de Compostela, que leva o voso propio nome, compartido con centos de vilas e cidades do novo e do vello continente, disponse a celebrar o 25 de Xullo.

Con esta festividade, señor Sant-Iago, non só honramos a túa memoria, senón que tamén reafirmamos os alicerces da nosa personalidade distintiva. Esa personalidade que sabe a terra e a salitre, coma os nosos campesiños e mariñeiros, forxada a través de milenios polos ancestros e permanentemente recreada polas sucesivas xeracións.

Nesta fermosa lingua galega, que antano conmoveu as febras líricas do Rei Sabio, teimosamente conservada coma un tesouro polo pobo durante os séculos escuros e hoxe bandeira da nosa identidade cultural, quérovos pedir o voso protector manto de peregrino para acoller, debaixo do seu lenzo hospitalario, a todos os españois sen excepción e aos fillos de Galicia en particular.

O noso pobo síntese orgulloso de preservar ao longo dos tempos, situándoo ao enxoito das treboadas da historia, o patrimonio da súa identidade. Unha identidade propia e específica, en perpetua construción e perfeccionamento, herdeira desa Galicia “nai e Señora, sempre garimosa e forte” que cantaba Ramón Cabanillas naquel poema no que clamaba pola redención do seu país.

Pero tamén unha identidade aberta de par en par, coma unha fiestra en primavera, á brisa de todos os pobos do mundo, á diversidade de tons e acentos culturais, á solidariedade con aqueles que sofren necesidade ou inxustiza en todos os recantos do planeta.

Esa vocación de ponte fraternal que os galegos levamos impresa, como indeleble pegada na pel da alma, foinos transmitida pola experiencia de miles de homes e mulleres que atravesaron o océano en camarotes de terceira ou ateigaron os trens de Europa para buscar en terras alleas o que lles negaba a propia.

Esa epopeia da Galicia peregrina constituíu unha impagable lección de universalidade. Aprendemos nese duro libro, en carne propia, que os outros son coma nós, porque o emigrante e o inmigrante son a mesma persoa ollada desde distinta perspectiva.

Aprendemos tamén que a reivindicación das identidades históricas, culturais e nacionais, hoxe ameazadas polos ventos uniformizadores da globalización, é perfectamente compatible coa defensa dos valores e principios que consagran a igualdade básica da condición humana.

Propoñémonos atopar, Señor Sant-Iago, a síntese fecunda entre o recoñecemento e protección da diversidade que enriquece, e os mandados da ética universal que proclama a semellanza no fundamental que recolleu a Declaración dos Dereitos do Home. Valores específicos de cada cultura para seren compartidos, en forma de achega ao acervo común, e valores básicos e vinculantes que garantan a convivencia civilizada dos individuos e dos pobos.

Para cultivar todo ese campo de valores non coñezo, Santo Apóstolo, ferramenta máis axeitada que a educación. Dos páramos regados polo ensino agroman, robustas e vizosas, as conviccións éticas e morais insubornables, o espírito aberto á innovación e o fecundo pensamento crítico.

A educación prepara para a convivencia e, sobre todo, constitúe o vieiro máis directo cara a ese ben supremo que é a liberdade. A educación debe ser, como quería o pedagogo brasileiro Paulo Freire, “unha forza para o cambio e para a liberdade”. Ademais de facilitar a realización do ser humano, a educación revélase como unha poderosa palanca para a transformación social e o desenvolvemento económico.

Educar significa transmitir saberes e preguntas para que cada home e cada muller, sen máis limitacións que as da súa competencia e o seu esforzo, colleiten o mellor de si mesmos e poidan ofrecelo á comunidade. Supón, xa que logo, mobilizar o mellor dos recursos humanos en beneficio da sociedade.

No marco da economía globalizada do noso tempo, o fume das vellas chemineas industriais e as cadeas de montaxe en serie están deixando paso, pouco a pouco, ás actividades baseadas na investigación, o traballo intelectual, a creatividade e a imaxinación.

E nesa sociedade do coñecemento que se abre camiño, nesa economía intanxible como as ideas que a propician, só terán futuro aqueles pobos que saiban aproveitar as oportunidades que brinda o sistema educativo, que sexan quen de acugular coñecementos, fomentar a innovación e reciclarse día a día.

Por iso, ademais de expresar a miña principal preocupación e ocupación, lembrando tamén o que foi a miña vocación profesional, permíteme invocar diante de Vós a dignidade e o máximo respecto que nos merecen todas as persoas que fixeron do exercicio docente o obxectivo das súas vidas.

Os educadores son os encargados de preparar a argamasa do futuro, de transmitirlles aos nosos mozos ese acio de valores que constitúe a columna vertebral da convivencia e de facilitarlles os instrumentos para construíren un porvir máis xusto e solidario.

Teño fe, Señor Sant-Iago, na nosa mocidade. Rapaces e rapazas que peneiran a fariña da experiencia depositada na artesa da historia para mesturala coas virtudes que mellor caracterizan á mocidade: a desinteresada xenerosidade, a capacidade de utopía e de asombro, a súa propensión a explorar camiños non trillados, e o vigor dos músculos novos.

Esa combinación de saberes antergos, transmitidos de xeración en xeración, co pulo innovador e inconformista que está na base de todo proceso creativo, supón o mellor combustible para mover as rodas do progreso e do benestar social.

Teño fe, Apóstolo Santo, nos nosos mozos e mozas. Pero tamén o firme compromiso de estar á altura das súas expectativas. Desde as responsabilidades asumidas por cada quen na construción do país, estamos obrigados a desbrozarlles o camiño e deixarlles en herdanza unha Galicia sen hipotecas.

Estamos obrigados, en primeiro lugar, a abrirlles oportunidades de traballo digno na súa terra e incorporalos á tarefa colectiva. Favorecer a creación de emprego estable e de calidade ten que ser, está a ser, un dos nosos obxectivos prioritarios e irrenunciables.

Porque nin é posible conquistar a xustiza e a equidade mentres persista a eiva do paro, nin a Galicia do século XXI que proxectamos pode permitirse a existencia de recursos ociosos ou a hemorraxia que supón a marcha de brazos e cerebros cara a outras latitudes.

Cómpre, ao mesmo tempo, crear o axeitado contorno social e familiar para que a nosa mocidade poida despregar todas as súas potencialidades. A familia é, sen dúbida, ademais da nosa primeira escola, o humus no que xermola a nova Galicia que gorentamos.

Por iso houbo quen dixo, non sen razón, que a nosa patria é a infancia, ese momento en que abrimos os ollos asombrados ao mundo, inspiramos os valores máis duradeiros e se moldea a nosa personalidade.

Esa convicción non nos impide recoñecer as mutacións experimentadas pola familia tradicional, como resultado das profundas transformacións sociais rexistradas nos últimos decenios.

As baixas taxas de natalidade, a progresiva incorporación da muller ao traballo regrado, a máis dilatada permanencia dos fillos no fogar ou o incremento do número de familias monoparentais son, ao mesmo tempo, causas e expresión dese cambio.

É preciso, xa que logo, deseñar políticas de apoio á familia que teñan en conta as novas realidades. Hai, cando menos, dúas esferas de actuación que deben ser obxecto do noso esforzo.

A primeira, a do acceso á vivenda, especialmente para aquelas parellas que deciden realizar un proxecto de vida en común e fundar un fogar propio. A segunda, a capacidade de remover os atrancos que dificultan a conciliación da vida familiar coa vida laboral.

Señor Sant-Iago: Ben apegados á terra que nos proporciona a enerxía necesaria, respectuosos co legado dos devanceiros, propoñémonos erguer a vista cara ao horizonte para abrir novos camiños de progreso e de benestar. E querémolo facer co concurso de todos, aspiramos a xerar unha forza centrípeta que non deixe a ninguén fóra desa casa colectiva que chamamos Galicia.

Unha casa en permanente construción, na que se recoñezan todos os galegos e galegas, que a sintan como propia, pero aberta, hospitalaria e solidaria coas que habitan os demais españois.

Só así seremos dignos da confianza que, como xestores dos asuntos públicos, depositaron en nós as nosas xentes e que eu quero invocar diante do Apóstolo Santo.

Os labregos que durante décadas sementaron pan e prosperidade e que hoxe afrontan os desafíos dunha economía produtivista.

Os mariñeiros que navegan mares rigorosos e que, afastados das súas familias, velan pola intendencia dos nosos fogares.

Os traballadores das fábricas e dos talleres, do comercio e da hostalería, das oficinas e dos despachos profesionais, que aportaron suor e ideas á construción en marcha da nosa gran obra civil.

Os empresarios emprendedores, dispostos a asumir riscos para converter en realidades tanxibles as potencialidades de Galicia. Os nosos maiores, viva testemuña da herdanza recibida e vixente lección para as novas xeracións. A mocidade, que se prepara para empuñar o timón da nave.

E, sobre todo, as nosas mulleres, fortes coma carballos centenarios e tenras coma o colo materno, que non dubidaron en coller o remo cando o vento non soplaba nas velas, ou botar man do arado cando os homes navegaban os mares da emigración. Esas mulleres condensan as mellores virtudes deste pobo que hoxe, en nome de El- Rei e por boca do seu Presidente, vos presenta esta ofrenda.

Que a sombra protectora do noso patrono, recaia sobre a Súa Maxestade El-Rei, a Raíña e a Familia Real. Que a luminaria da súa presenza en Santiago de Galicia sirva para clarexar os camiños compartidos pola España plural.

Que a súa sombra protectora se proxecte sempre sobre todos nós, en especial sobre os que máis o necesitan: os que sofren, os enfermos, os que reclaman xustiza, os máis febles, os preteridos, marxinados ou esquecidos.

E, finalmente, Sr. Sant-Iago, rógolle a graza de seguir adiante con humildade, honestidade e ilusión, dando cada día o mellor de nós mesmos a favor dos demais.

Grazas, Sr. Sant-Iago.


Homilía de contestación de Julián Barrio remitida por el Gabinete de Comunicación del Arzobispado:

Excmo. Sr. Oferente
Queridos Sr. Cardenal y Hermanos en el Episcopado
Excmo. Cabildo Metropolitano
Queridas Autoridades
Queridos sacerdotes, miembros de Vida Consagrada y laicos
Miembros de la Archicofradía del Apóstol Santiago
Televidentes y Radioyentes
Miembros de las Órdenes de Santiago
Peregrinos

Hoy todos los pueblos de España miran a su patrono, intercesor y guía, el Apóstol Santiago. Esta solemnidad es una llamada a revitalizar nuestras raíces cristianas, recordando los orígenes de nuestra fe en que hemos sido fundados para fortalecer nuestra confianza, mantenernos en la verdad y no “dejarnos seducir por doctrinas varias y extrañas” (Heb 13,9). La Iglesia que peregrina en España tiene en el Apóstol su memoria evangelizadora, potencia unitiva e integradora, que fortalece el corazón y es como el núcleo vital. Perder esta memoria sería renunciar al porvenir y afincarse en los ídolos, hechura humana, que siempre esclavizan e imponen una visión de la existencia en la que la dimensión trascendente de la persona humana queda marginada. Es necesario volver a encontrarnos, ser nosotros mismos y revivir los valores auténticos que han hecho gloriosa nuestra historia de fidelidad a la Iglesia y de servicio a la misma en torno a la verdadera fe en Cristo.

Los acontecimientos de la vida de Jesús: sobre todo la Transfiguración y la muerte de Cruz en obediencia al Padre ayudaron al Amigo del Señor a madurar en la fe y a corregir una visión triunfalista del compromiso cristiano, dándose cuenta de que la gloria se realiza en la cruz, manifestación del amor de Dios al hombre. Esta madurez llegó a plenitud con la venida del Espíritu Santo que le fortaleció para aceptar el martirio por Cristo. “Herodes el Grande hizo morir por la espada a Santiago, hermano de Juan” (Hech 12,1-3). El fue el primero de los apóstoles en derramar su sangre cumpliéndose las palabras del Señor: “Mi cáliz lo beberéis”. La animosidad al cristianismo ha sido desde los comienzos y es una característica histórica.

Aquella encierra un misterio no sólo intelectual sino también religioso. Si todo el Evangelio es una misteriosa realidad de perenne actualidad, el dinamismo de la oposición al Evangelio y a la condición cristiana acredita la presencia operante y esperanzadora de Cristo en la experiencia cotidiana del auténtico discípulo. “El discípulo no es más que su maestro” (Mt 10,24).

Con esta experiencia el apóstol Santiago nos enseña la prontitud para acoger la llamada del Señor, dejando las propias seguridades humanas; manifiesta el entusiasmo para seguir al Maestro más allá de las propias pretensiones de sentarse a la derecha o la izquierda; y es un referente de valiente disponibilidad para dar una respuesta decidida: “¿Podéis beber el cáliz que yo he de beber? Podemos” (Mt 20,23).

Los hijos del Zebedeo como los demás apóstoles pensaban ocupar los puestos de honor y soñaban con una acción mesiánica gloriosa y política. Pero para ellos está reservado algo más importante: dedicarse por entero a la construcción del Reino anunciado por Cristo y ser testigos “en Jerusalén, en toda Judea, en Samaría y hasta los confines del mundo”. En estos caminos fueron percibiendo que el Señor al confiar la misión, da la gracia para realizarla, y asiste con la fortaleza de su Espíritu quien sella la identidad cristiana cuyo referente es que el Hijo del Hombre no ha venido para que le sirvan, sino para dar su vida en rescate por muchos” (Mt 20, 28). Por eso hay que recordar el evangelio que nos anunció el Apóstol, que recibimos y en el que hemos perseverado. Es el evangelio que nos está salvando, si lo retenemos tal y como nos lo anunció; de no ser así habríamos creído en vano (cf. 1Cor 15,1-4). El cristiano es el hombre elegido y destinado a centrar existencialmente su persona en Cristo, viviendo conscientemente su adhesión a El con el optimismo insobornable de la fe y con la viva entraña de la caridad para salir al encuentro de los afectados por cualquier tipo de pobreza espiritual y material, y para ayudar con su testimonio a redescubrir el misterio de Dios porque cuando el hombre aparta a Dios de su vida, los ídolos se adueñan de ella, llevándole a la incredulidad y a la decadencia moral y espiritual que busca justificaciones para legitimar el error y el pecado.

El mensaje espiritual no puede transformarse en una instancia terrena pero la Iglesia está llamada a recorrer el camino del hombre con la gracia de Cristo y con luz de su Evangelio que pone ante nuestra consideración el plan de salvación y la condición del hombre, una de cuyas referencias fundamentales es, como acaba de recordarnos el Papa, la de la familia, primera escuela de valores sociales, bien insustituible y lugar del primer anuncio de la fe para los hijos a cuyos padres asiste el derecho primario e insustituible a educarles conforme a sus propios principios morales y religiosos. Los cambios amplios y profundos de la sociedad actual hacen cada vez más urgente la tarea evangelizadora de la Iglesia que no es una simple comunidad humana depositaria del Evangelio o de los misterios divinos sino ante todo una comunión de hijos de Dios que peregrinan hacia la ciudadanía de los santos. El Papa nos exhortaba en Valencia a que como herederos de la fe suscitada por la predicación apostólica y de la cultura de los diferentes pueblos de España, valoráramos nuestra “profunda raigambre cristiana, que tanto ha aportado y está llamada a aportar al testimonio de la fe y a su difusión en otras muchas partes del mundo”, manteniendo “vivo y vigoroso este espíritu, que ha acompañado la vida de los españoles en su historia, para que siga nutriendo y dando vitalidad al alma” de nuestro pueblo. Los prejuicios anticristianos son el pórtico de la secularización que con la racionalización progresiva de la vida natural y social afecta incluso a la vida interna de las comunidades cristianas. En este contexto el Papa nos decía: “seguid proclamando sin desánimo que prescindir de Dios, actuar como si no existiera o relegar la fe al ámbito meramente privado, socava la verdad del hombre e hipoteca el futuro de la cultura y de la sociedad. Por el contrario, dirigir la mirada al Dios vivo, garante de nuestra libertad y de la verdad, es una premisa para llegar a una humanidad nueva. El mundo necesita hoy de modo particular que se anuncie y se dé testimonio de Dios que es amor y, por tanto, la única luz que, en el fondo, ilumina la oscuridad del mundo y nos da la fuerza para vivir y actuar”. Santiago sigue siendo faro luminoso.

“Creí, por eso hablé, también nosotros creemos y por eso hablamos” (2Cor 4,13). Las nuevas situaciones tanto eclesiales como sociales, económicas y culturales reclaman hoy, con fuerza muy particular, la acción de los fieles laicos. “Si el no comprometerse ha sido siempre algo inaceptable, el tiempo presente lo hace aún más culpable. A nadie le es lícito permanecer ocioso”1. Esto exige manifestar una identidad clara y firme en medio de modelos de confusión, de pensamiento débil, y de responsabilidad fragmentada. Por eso en estos momentos es urgente la presencia de fieles laicos que con fe viva y testimonio entusiasta hagan creíble a Dios en nuestra sociedad. La fe es una relación profunda con Cristo, es don y tarea, conocimiento y profesión de la verdad sobre Dios y sobre el hombre, nace de la predicación y ésta consiste en transmitir la palabra de Cristo (Rm 10, 17). Una palabra que no debemos desvirtuar, quitando del Evangelio las verdades que son incómodas para el hombre de nuestros días. Esto acontece al hacer propio el relativismo nihilista que genera una cultura hostil en lo que concierne a la dignidad de la persona humana y hace depender las mismas verdades de la fe de la situación histórica y del parecer humano. “¿No os habíamos prohibido formalmente enseñar en nombre de ése? En cambio habéis llenado Jerusalén con vuestra enseñanza y queréis hacernos responsables de la sangre de ese hombre” (Hech 4,33). Decir aquello en lo que se cree es un deber. Confiar en Cristo es no perder nada, sino ganarlo todo. En Él nuestra vida adquiere su verdadero sentido pues el cristianismo consiste en la visión del hombre como persona que no puede comprenderse plenamente a sí misma y se irá desintegrando paulatinamente si prescinde de Dios “sobre el que se asienta el ordenamiento de la vida humana”. Esta perspectiva cristiana no orienta exclusivamente a los creyentes sino también a todos los hombres de buena voluntad “que han recibido social e históricamente el influjo del cristianismo”. Una soberanía absoluta de la razón y de la libertad humanas en el ámbito de las normas morales como expresión de una ley que el hombre se da autónomamente, no puede ni debe decidir libremente el valor de los comportamientos. Sólo en la acogida del amor que procede de Dios “la libertad del hombre encuentra su más alta realización”. Por eso, “la ley de Dios no atenúa ni mucho menos elimina la libertad del hombre; por el contrario, la garantiza y promueve”. “Hay que obedecer a Dios antes que a los hombres” (Hech 5,29).

A Eucaristía lévanos a saír ao encontro de todo home, conscientes de que “non existe o forasteiro para quen debe facerse próximo do necesitado, ata asumindo a responsabilidade da súa vida, como ensina de xeito elocuente e incisivo a parábola do bo samaritano”. Nesta solemnidade pedímoslle ao Apóstolo Santiago que nos ensine a servir ao Señor como él o servíu, a dalo a coñecer e a facelo amar como el o fixo e que baixo o seu patrocinio corramos “na carreira que nos toca, sen retirarnos, fixos os ollos no que iniciou e completa a nosa fe: Xesús, que, renunciando ao gozo inmediato, soportou a cruz, sen medo á ignominia” (Heb 12, 1-3) sen cansarnos nin perder o ánimo. Lembrando a transmisión da fe en América e que Europa foise facendo ó redor da memoria de Santiago, ó poñer a vosa ofrenda no altar, encomendo á intercesión do Apóstolo Santiago a todos os pobos de España, de xeito especial ao pobo galego, ás familias e ós seus membros: nenos, mozos, adultos e avós. Pido polos nosos gobernantes: para que cercanos e coñecedores das auténticas necesidades das persoas, e guiados nos seus pensamentos e decisións polo Señor, fortalezan os dereitos fundamentais da persoa e resposten aos imperativos do ben común. Que o desexo de paz e dunha convivencia fraterna se faga realidade en todo o mundo, de maneira especial pedimos que a paz se faga realidade na terra do Apóstolo. Que o Señor asista e protexa á Igrexa que peregrina en España, bendiga ás súas Maxestades e a toda a Familia Real, sempre sensibles a toda realidade que afecta ao noso pobo, e bendiga tamén á Vosa Excelencia, Sr. Oferente, á súa familia e ós seus colaboradores. Deus nos axuda e tamén o Apóstolo Santiago. Amén.
R.